زیرساخت نرم افزاری برای مدیریت دوره‌های آموزش‌ آنلاین، معرفی LMS و کاربردهای آن

آنچه در این مطلب می‌خوانید:

1.آموزش الکترونیکی eLearning چیست؟

2. ال ام اس چیست و چه ابزارهایی برای کمک به اجرای آموزش الکترونیکی دارد؟

3. انواع LMS

4. یادگیری با موبایل mLearning

5. حوزه های کاربرد LMS

الف) ال ام اس سازمانی، تحول در شیوه آموزش آنلاین کارکنان

ب)دوره های آنلاین بزرگ مقیاس (MOOC)  تحقق رویای آموزش برای همه

ج)آموزش ترکیبی، هم‌افزایی روش‌های آموزش آنلاین و حضوری

6. تهدیدات سایبری و امنیت سامانه آموزش آنلاین

1- آموزش الکترونیکی چیست؟

شما هم حتما داستان های تاریخی زیادی از مشتاقان علم یا فنون و حرفه شنیده اید که برای ملاقات با استاد و شرکت در مجلس درسش مسافت‌های طولانی طی کرده و مشقت‌های زیادی کشیده اند. انگیزه و نیاز به یادگیری ورای محدودیت های فیزیکی و جغرافیایی رویای دیرینه انسان بوده است. روش های یادگیری مکاتبه ای با رواج خدمات پستی برای مدتی محبوب بود اما فاصله زمانی بین مکاتبات روند آموزش را کند و ناقص و پیگیری آموزش ها را دشوار می کرد. استفاده از رسانه‌های محبوبی مثل رادیو و تلویزیون هم اگر چه برای اطلاع رسانی ها و آموزش های عمومی هنوز هم مورد استفاده قرار میگیرند اما ماهیت تعاملی رابطه بین آموزش دهنده و یادگیرنده نیازمند ابزارهای ارتباطی دو طرفه ای است که نهایتا با پیشرفت شبکه ی جهانی اینترنت به واقعیت پیوست.
انواع اولیه آموزش‌های الکترونیکی مبتنی بر ایمیل و یا ابزارهای اختصاصی که بر روی شبکه های داخلی شرکت ها و موسسات آموزشی نصب می شدند نهایتا با توسعه تکنولوژی وب همگی از رونق و کاربرد افتاده اند. امروزه سامانه‌های مدیریت یادگیری تحت وب (LMS) با امکانات گسترده امکان ارتباط موثر و کارآمد آموزش دهنده و یادگیرندگان را در محیطی یکپارچه ارائه میکنند. به کمک ابزارهای ارتباطی تحت وب فاصله بین آموزش های حضوری و الکترونیکی به طور مداوم در حاال کم رنگ تر شدن است.

ال ام اس (LMS)  چیست؟ و چه ابزارهایی برای کمک به اجرای آموزش الکترونیکی دارد؟

سامانه مدیریت یادگیری (Learning Management System) یا به اختصار ال ام اس برنامه ی نرم افزاری برای مدیریت اجرای دوره‌های آموزش الکترونیکی است که امکان دسترسی یادگیرندگان به محتوای آموزشی دیجیتال شامل فیلم و جزوات آموزشی، و ابزارهای ارتباطی زنده نظیر کلاس مجازی را در کنار ابزارهای تست و آزمون آنلاین و تالارهای گفتگو را در یک قاب واحد برای یادگیرندگان فراهم میکند. ال ام اس از سوی دیگر امکان مدیریت محتوای آموزشی، تعیین نحوه دسترسی به فعالیت های درسی و در موارد پیشرفته تر امکان پایش فعالیت فراگیران و طراحی مسیر یادگیری را برای آموزش دهندگان یا مدیران نهاد یا موسسه آموزش دهنده فراهم میکند.

ابزارهای آموزشی متنوعی برای کمک به یادگیری آنلاین ابداع شده اند که در ال ام اس های مختلف معمولا همه یا تعدادی از آنها را در قالب فعالیت های آموزشی به کاربر ارائه می دهند.

فرایاد ال ام اس بومی و دانش بنیان با ده ها ابزار و قابلیت کارآمد
با ابزارهای آموزشی فرایاد آشنا شوید

3- انواع ال ام اس

مشابه سایر سیستم‌های نرم افزاری، LMS ها را هم می توان از جنبه متن باز یا متن بسته بودن به دو دسته تقسیم بندی کرد. از معروف ترین LMS های متن باز  (open source) ال ام اس مودلLMS  Moodle و پلاگین Learn-dash برای WordPress را می توان نام برد که همچنان در بعضی مدارس یا دانشگاه­ها مورد استفاده قرار میگیرند. استفاده از این نرم افزارها به دلیل حفره های امنیتی و مشکلات پرفورمنس در سازمانها و موسسات آموزشی بزرگ که به داده های کاربران و امنیت آنها اهمیت میدهند رو به کاهش است.

از منظر سرویس دهی نیز میتوان LMS ها را به دو نوع خودمیزبان (Self-hosted)  و ابری (Cloud) تقسیم بندی کرد. در مدل خود میزبان، نرم افزار LMS بر روی سخت افزار اختصاصی شما نصب و نگهداری می شود. هزینه عملیات نصب و نگهداری معمولا به صورت جداگانه  از شما دریافت می‌شود. سیستم ابری نیازی به نصب بر روی سخت افزار اختصاصی شما ندارد لذا هزینه سخت افزار و نگهداری از هزینه های اولیه راه اندازی کاسته میشود و نیازی به تامین نیروی فنی برای نگهداری سیستم هم ندارد.

4- یادگیری با موبایل mLearning

ظهور گوشی های هوشمند و پیشرفتهای سریع در ارتقا تکنولوژی شبکه های تلفن همراه که اکنون تا نسل پنجم 5G پیش رفته است، باعث چرخش آشکار در ابزار استفاده از اینترنت در سالهای اخیر شده است. سهولت حمل و نقل، ارتباط دائم و مستمر با شبکه و تنوع کارایی های گوشی های هوشمند به سرعت این ابزارهای نوظهور را جایگزین لپ تاپ و کامپیوتر شخصی کرده است. به طوریکه طبق آمارها بیش از 60% کل ترافیک بازدید صفحات وب از طریق گوشی های هوشمند فراهم می شود و این آمار با توسعه 5G با شتاب زیاد در حال افزایش است.

اگر چه به لطف طراحی واکنش گرا(Responsive) صفحات وب، که در وب سایت های مدرن نه یک امتیاز که یک الزام محسوب می شوند، امکان استفاده از نسخه وب سامانه ها در مرورگر گوشی هم اغلب بدون زحمت اضافه میسراست، اما استفاده از همه قابلیت های گوشی هوشمند، تنها با طراحی و توسعه اپلیکیشن های Native موبایل است که به طور واقعی آشکار می‌شود .

به دلیل همین امکانات افزوده‌ی کارآمد و جذاب که یادگیری بر روی گوشی های هوشمند و اپلیکیشن های تخصصی آموزش آنلاین در اختیار کاربران موبایل قرار می‌دهد، این روش به عنوان شاخه ای مهم و جداگانه از آموزش الکترونیکی و تحت نام یادگیری موبایل یا mLearning شناسایی شده است.

اپلیکیشن آموزش آنلاین فرایاد، به صورت وایت لیبل (تحت نام دلخواه و لوگوی شما) به همراه سایر امکانات سامانه مدیریت یادگیری فرایاد به مشتریان محترم عرضه می شود. این اپلیکیشن با تکنولوژی React Native برای سیستم‌های اندروید و iOS طراحی شده و امکانات ویژه ای نظیر گالری آفلاین برای مشاهده آفلاین فیلم های آموزشی و امکان یادداشت گذاری شخصی بر روی تایم لاین ویدیو برای مرور نکات مهم فیلم آموزشی از قابلیت های ویژه اپلیکیشن آموزشی فرایاد است. کاربران از طریق اپلیکیشن آموزش آنلاین فرایاد به همه فعالیتهای درسی خود نظیر خرید دوره و مشاهده فیلم های آموزشی، مشارکت در تالار پرسش و پاسخ، شرکت در آزمون، دریافت گواهینامه و نظایر آن دسترسی خواهند داشت.

5- حوزه های کاربرد LMS

الف- ال ام اس سازمانی، تحول در شیوه آموزش کارکنان

با بزرگ شدن سازمانها، اهمیت آموزش نیروی انسانی برای تربیت نیروی کار ماهر مورد نیاز سازمان افزایش پیدا میکند به طوریکه تقریبا در تمام سازمانهای بزرگ امروزی واحد آموزش کارکنان به عنوان یکی از اجزا ضروری در ساختار منابع انسانی سازمان تعریف شده است و از وظایف وجودی آن آموزش مهارت های شغلی به کارکنان در بدو یا در حین خدمت در سازمان است.

ناگفته پیداست که آموزش الکترونیکی برای کارکنان شاغل در سازمانها به دلیل عدم تداخل این آموزش ها با ساعات کار کارکنان و عدم لزوم هماهنگی برای حضور فیزیکی افراد در یک مکان واحد برای سازمان های بزرگ مزیتی انکار ناپذیر ایجاد میکند. به همین دلیل شرکت ها و سازمان های بزرگ پیشگامان استفاده از ال ام اس بوده اند.

ابزارهای ویژه مثل امکان اتصال سامانه ال ام اس به دیگر سامانه های تحت وب سازمان و یا امکان تولید گزارشات از میزان استفاده کارکنان از محتوای آموزشی از امکانات ویژه ای است که در سازمانها، وزارتخانه ها و موسسات آموزشی بزرگ مورد نیاز است و خوشبختانه همگی در سامانه مدیریت یادگیری فرایاد فراهم شده است.

ب- دوره های آنلاین فراگیر (MOOC) تحقق رویای آموزش برای همه

موک MOOC  کوتاه شده ی عبارت Massive Online Open Course به معنای دوره آنلاین باز و بزرگ اصطلاحا به دوره‌های آموزش آنلاین گفته می شود که خارج از ساختار سلسله مراتبی دروس دانشگاهی و بدون رعایت شروط پیش نیازی برای گروه علاقمندان آزاد به یک موضوع آموزشی برگزار می‌شود.

موکها معمولا بر پایه محتوای ویدیویی از قبل ضبط شده و به صورت دوره‌های خودآهنگ (Self-Paced) برگزار می‌شوند تا به علاقمندان آنلاین از سراسر جهان فرصت و امکان استفاده از دوره در زمان دلخواه داده شود.

زیرساخت آموزش آنلاین فرایاد، همه ابزارهای برگزاری موک را یکجا به مشتریان محترم عرضه میکند. سیستم پیشرفته پیشرفته پخش و پایش ویدیو اختصاصی فرایاد، ضمن پخش استریم رمزنگاری شده ویدیو و محافظت از دانلود غیر مجاز محتوای آموزشی شما، امکان پایش دقیق میزان مشاهده ویدیوها توسط هر کاربر و تعیین ترتیب و توالی مشاهده جلسات آموزشی را فراهم کرده است. تعدادی از بزرگترین موک های آموزشی کشور بر روی زیرساخت ابری فرایاد اجرا شده اند.

فرایاد میزبان بزرگترین دوره های آموزش آنلاین کشور

ج- یادگیری ترکیبی، ترکیب مزیت های آموزش حضوری و آنلاین

مطالعات نشان داده است که یادگیری ترکیبی (Blended Learning) با ترکیب روشهای آموزش الکترونیکی و روش های سنتی مبتنی بر حضور در کلاس درس در کنارهم اثرات مفید و اثربخشی دارد که می تواند به خصوص در حوزه آموزش های کلاسیک مدارس و دانشگاه ها برای بهبود کیفیت آموزشی به کار گرفته شود. به عنوان نمونه در مدارس معلمان می توانند با ضبط فیلم آموزشی از تدریس مباحث درسی و بارگذاری آن در LMS مدرسه و ترغیب دانش آموزان به پیش خوانی مطلب قبل از حضور در کلاس درس موجب ارتقا سطح یادگیری دانش آموزان و فرصت بیشتر برای رفع اشکالات و حل تمرین در کلاس درس فراهم کنند.

در مقاله کلاس وارونه چیست این مطلب به تفصیل شرح داده شده است.

6- تهدیدات سایبری و امنیت سامانه آموزش آنلاین

با گسترش استفاده از اینترنت در جنبه های مختلف زندگی و کسب و کار، نوع جدیدی از تهدیدات امنیتی متوجه جنبه آنلاین زندگی همه ماست. انبوه داده های شخصی و اطلاعات حساس و ارزشمند شخصی و مالی که در هنگام استفاده از اینترنت در شبکه جابجا میشوند، اگر با ملاحظات و الزامات امنیتی درست و اصولی محافظت نشوند طعمه ای سهل و آسان برای هکرها و انواع بد افزارهای آنلاین خواهند بود.

از این رو رعایت الزامات امنیتی و به روز رسانی نرم افزارهای تحت وب امروزه جز ضروریات هر سامانه آنلاین به شمار می رود. خوشبختانه در کشور عزیزمان ایران نیز برای ساماندهی به امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات که نهایتا تامین کننده بخش مهمی از امنیت شهروندان است، مرکز ملی افتا تاسیس شده است. این مرکز با مشارکت سازمان فناوری اطلاعات ایران محصولات بومی را از حیث انطباق با الزامات امنیتی تست و بررسی می‌کنند و به محصولاتی که روند آزمونهای امنیتی محصول را به طور کامل و با موفقیت طی کرده باشند گواهینامه امنیتی محصول افتا اعطا می کنند.

زیرساخت آموزش آنلاین فرایاد، به عنوان اولین LMS ابری ایرانی موفق به دریافت گواهینامه افتا شده است. نرم افزار یادگیری الکترونیکی فرایاد پس از طی مراحل متعدد آزمون در آزمایشگاه امنیت و تجهیزات شبکه دانشگاه صنعتی شریف طبق آخرین استاندارد بین المللی امنیت برنامه های کاربردی تحت وب OWASP WSTG 4.2 مورد تایید قرار گرفت.

برای خرید سرویس ابری یا مشاوره خرید لایسنس نرم افزار مدیریت یادگیری فرایاد به همراه اپ آموزشی اختصاصی تحت لوگو و نشان تجاری خودتان همین حالا با ما تماس بگیرید