آموزش الکترونیکی چیست؟ یادگیری آنلاین در سال ۲۰۲۰
شرکت ها و مؤسساتی که برای آموزش کارکنان خود از آموزش الکترونیک استفاده می کنند ۲۶ درصد بیشتر از سایر شرکت ها سوددهی دارند. پس اگر دنبال سود بیشتری هستید آموزش الکترونیکی فراموش نشود.
در این مطلب ابتدا به تعریف آموزش الکترونیکی می پردازیم و سپس تاریخچه آموزش الکترونیک در ایران و جهان را می گوییم. تحولات آموزش الکترونیک در عصر جدید، انواع آموزش الکترونیکی، مزایایی که آموزش های آنلاین برای شرکت ها به همراه دارند و جدیدترین تحولات آموزش آنلاین در سال ۲۰۲۰ مباحثی هستند که در ادامه به آنها می پردازیم.
در خانه نشسته اید و با خودتان فکر می کنید کاش کار با نرم افزار اکسل را بلد بودید. اگر آموزش الکترونیکی نبود برای یادگیری اکسل باید به دنبال کلاس های آموزشی معتبر کل شهر را زیر پا می گذاشتید. اما وجود آموزش آنلاین باعث شده با یک موبایل ساده هم بتوان اکسل و بسیاری از نرم افزارهای دیگر را همان لحظه که به یادگیری اش فکر می کنیم با جستجویی ساده یاد بگیریم.
نوشتن همین مطلب هم نوعی آموزش الکترونیکی به حساب می آید. امیدواریم در ادامه با آموزش الکترونیکی ما درباره آموزش الکترونیکی همراه باشید و با جدیدترین تحولات و مفاهیم موجود در این حوزه تخصصی آشنا شوید.
آموزش الکترونیکی چیست؟
تعریف واژه آموزش الکترونیکی ساده است. یادگیری الکترونیکی یعنی استفاده از فناوری های الکترونیکی آموزشی به جای کلاس های آموزشی سنتی برای آموزش. همچنین این اصطلاح به یک دوره آموزشی آنلاین، برنامه آموزشی و هر نوع آموزش آنلاین نیز اطلاق می شود.
واژه های بسیاری برای معرفی این نوع از آموزش وجود دارد. واژه هایی همانند آموزش از راه دور، یادگیری آنلاین، یادگیری اینترنتی و … که از طریق اینترنت و به صورت آنلاین برقرار می شود، از جمله واژه هایی هستند که به آموزش الکترونیکی گفته می شود.
به طور کلی می توان گفت هر نوع آموزشی که خارج از کلاس درس و حضور فیزیکی مدرس و به صورت اینترنتی و آنلاین برگزار می شود یک نوع آموزش و یادگیری الکترونیکی است.
در این حالت درس ها دیگر از طریق دی وی دی و سی دی یا کانال های تلویزیونی و دستگاه های پخش صوت و تصویری قدیمی ارائه نمی شوند. کلاس های آنلاین با اینکه از راه دور و به صورت اینترنتی برگزار می شوند، اما به اصطلاح تعاملی اند و فراگیران قادرند با دبیر دوره آموزشی، اساتید و دانشجویان دیگر ارتباط داشته باشند.
با اینکه زمان زیادی از آموزش الکترونیکی نمی گذرد، اما در طول تاریخ تغییرات بسیاری داشته است. در ادامه به بیان تاریخچه آموزش آنلاین در ایران و جهان می پردازیم.
تاریخچه آموزش الکترونیکی در جهان
برای درک بهتر مفهوم این نوع از آموزش قبل از هر چیز باید دید که این علم و فناوری از کجا آمده است. الیوت ماسیه (Elliott Masie) اولین بار در سال ۱۹۹۹ از واژه آموزش الکترونیک (eLearning) برای تعریف این خدمت آموزشی نوین بهره برد. پس از آن تاریخ شهرت واژه آموزش الکترونیک روز به روز گسترش یافت.
با ین حساب می توان قرن ۲۱ را قرن آموزش الکترونیک نامید. قرنی که در آن رویاهای بشر دیگر رویا نیستند و می توان تصور به وقوع پیوستن هر نوع فناوری بود. فناوری های آموزشی نیز در این میان همواره در حال رشد بودند و همواره رابطه ای مستقیم میان فناوری و آموزش الکترونیک وجود داشته است.
اما دیری نگذشت که آموزش الکترونیک همراه با پیشرفت های فناورانه ای توانست گوی سبقت را از همه مدل های آموزشی برباید و به یکی از مهمترین و اصلی ترین ترندهای آموزشی جهان تبدیل شود. برخی از این دست فناوری هایی که در چشم گیرتر شدن یادگیری آنلاین دخیل بودند، شامل موارد زیر می شود.
توسعه اینترنت جهانی
پیش از عصر اینترنت عمده آموزش به جزوات کاغذی، لوح های فشرده و سی دی ها و دی وی دی های آموزشی و سایر متدهای یادگیری دارای محدودیت وابسته بود. ظهور اینترنت سازمان ها را قادر کرد تا آموزش های تک بعدی را رها کنند و با بهره گیری از انعطاف پذیری آموزش آنلاین، آموزش های خود را به شکلی نوین برگزار کنند.
عصر چندرسانه ای ها
در ادامه با پیشرفت یادگیری الکترونیکی قابلیت ادغام تصاویر، ویدئو، صوت و سایر موارد از این دست نشان داد که می توان از طریق چند رسانه ای ها فراگیران را بسیار بیشتر از روش های سنتی در فرایند آموزش درگیر کرد.
دستگاه های دیجیتال مقرون به صرفه
در اینکه فناوری بخصوص در حوزه دیجیتال ارزان شده است تردیدی وجود ندارد. کافیست قیمت اولین کامپیوتر IBM را که تقریبا ۵ هزار دلار بود با قیمت دیوایس های فوق پیشرفته امروزی مقایسه کنید.
کاملا واضح و مبرهن است که با گسترش و محبوبیت هر چه بیشتر آموزش الکترونیک، دستگاه های الکترونیکی نیز بسیار مقرون به صرفه و ارزان تر شده اند. از طرفی در سال ۲۰۲۰ می توان به جرئت گفت که یادگیری از طریق موبایل یا mobile learning بیش از پیش باعث رشد و رونق هر چه بیشتر حوزه یادگیری الکترونیکی شده است.
ال ام اس ها و سامانه های آنلاین مدیریت یادگیری
امروزه ال ام اس ها بسیار پیشرفته شده اند و از حالت نصبی و نرم افزاری به شکل پیشرفته ای همانند سامانه های ابری مدیریت یادگیری تغییر شکل داده اند. سازمان ها نیز از این فناوری به روز شده به منظور انواع مختلف آموزش های سازمانی خود بهره برده اند. البته این همچنان پایان و قله آموزش الکترونیک نیست و در ادامه به جدیدترین تحولات این حوزه در سال ۲۰۲۰ خواهیم پرداخت.
تمام مواردی که در بالا گفته شد در کنار یکدیگر آموزش الکترونیکی را در جهان رونق دادند. کشور ما نیز در این زمینه پیشرفت های شگرفی داشته است. در ادامه به بیان تاریخچه ای از آموزش الکترونیکی در ایران پرداخته ایم.
تاریخچه آموزش الکترونیکی در ایران
عصر آموزش آنلاین و از راه دور تقریبا پس از انقلاب اسلامی در اواخر دهه ۷۰ با راه اندازی سامانه های مدیریت یادگیری آنلاین نرم افزاری یا همان lms ها (learning management systems) در دانشگاه تهران آغاز شد.
نخستین بار دانشگاه تهران ۹ درس را برای دانشجویان دانشگاه تهران به صورت آموزش از راه دور برگزار کرد و دانشجویان برای اولین بار این نوع از آموزش را تجربه کردند. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز پس از این تجربه خبر از تأسیس اولین دانشگاه اینترنتی در کشور را داد که به صورت مؤسسه غیر انتفاعی کار خود را آغاز می کند.
پس از این رویدادها و تجربه خوبی که کسب شده بود سایر دانشگاه ها نیز به راه اندازی آموزش آنلاین رغبت نشان دادند و می توان گفت دانشگاه در ایران پیشرو در برگزاری آموزش های الکترونیک بود. امروزه این شکل از آموزش در ایران پیشرفت شگرفی داشته است، به گونه ای که وزارت آموزش و پروش استفاده از ال ام اس های آموزشی و برگزاری کلاس های هوشمند و معکوس را در اولویت برنامه کاری خود قرار داده است.
آموزش الکترونیک به عنوان یک فناوری نوین همچنان در حال تغییر و تحول است. در عصر جدید آموزش الکترونیکی دیگر امتحان خود را پس داده است و حالا باید شاهد پیشرفت ها و فناوری های جدید آن بود. در ادامه به همین تحولات یادگیری آنلاین در عصر جدید پرداخته ایم.
آموزش الکترونیکی در عصر جدید
امروزه آموزش آنلاین در حوزه های مختلف تاثیرات بسیار زیادی داشته است. به طوری که اکنون کارمندان به سادگی و با کمترین هزینه و هدر رفت وقت خود در اداره و یا در خانه خود مطالب را فرا می گیرند. این شکل از یادگیری همچنین یکی از روش های محبوب سازمان ها برای آموزش به کارکنان، همکاران و مشتریان و ارباب رجوع به حساب می آید و سازمان ها با استفاده از آن می توانند از نیروی کار و مشتریان خود به شکلی ویژه حفاظت و نگهداری کنند.
امروزه یادگیری الکترونیک و آموزش الکترونیکی از طریق دستگاه های الکترونیکی همانند کامپیوتر، تبلت و حتی موبایل که قابلیت اتصال به اینترنت را داشته باشند برقرار می شود. همین تنوع در استفاده از دستگاه های الکترونیکی ویژگی است که به کاربران و فراگیران کمک می کند تا در هر کجا و در هر زمان بتوانند از آموزش های آنلاین بهره ببرند.
در عصر حاضر اصلی ترین مخاطب آموزش های الکترونیک سازمان ها، مؤسسات خصوصی و دولتی، مراکز علمی و دانشگاه ها هستند. مخاطبان این دستگاه ها که قادر به حضور در کلاس های حضوری نیستند می توانند از مزایای برگزاری این دوره ها بهره ببرند. همچنین برگزار کنندگان نیز با کمترین هزینه و به صورت گسترده تر می توانند دوره های آموزشی خود را برگزار کنند.
انواع یادگیری الکترونیکی
در حوزه آموزش از فناوری های آموزشی برای مقاصد مختلفی استفاده می شود. در واقع می توان گفت هر کجا که فراگیری وجود داشته باشد نیاز به آموزش الکترونیک نیز مشاهده می شود. در این بین آموزش کارکنان و آموزش دانش آموزان و دانشجویان دو حوزه پر بازده ای اند که بیش از سایر حوزه ها به آموزش های آنلاین نیاز دارند.
آموزش الکترونیک گاهی به صورت لایو و زنده است، یعنی می توان به صورت الکترونیکی از استاد و دبیر دوره سؤال پرسید و با سایر دانشجویان تعامل داشت. در این نوع از کلاس مجازی یک دبیر نیز حضور دارد که با دانشجو ارتباط برقرار می کند و همانند یک کلاس واقعی حضور غیاب می کند، تکالیف دانشجویان را بررسی می کند و از شما امتحان می گیرد.
آموزش آنلاین کارکنان در سازمان ها
پر بازده ترین و پر طرفدارترین حوزه در آموزش الکترونیک، آموزش کارکنان مشغول در سازمان هاست که از طریق ال ام اس های آموزشی به سادگی قابل اجراست. سازمان ها از آموزش آنلاین برای مقاصد مختلفی همچون آموزش کارکنان جدید و تازه استخدام شده و بالا بردن کارایی کارمندان خود بهره می برند. استفاده از ال ام اس آموزشی برای کارکنان آموزش را در هر کجا و هر زمانی ممکن می کند و به شدت برای سازمان ها به صرفه و اقتصادی است.
از طرفی آموزش از راه دور آنلاین در مقایسه با آموزش به سبک سنتی به میزان بسیاری انعطاف پذیر و مؤثر است. در این روش کارکنان به میزان بسیاری در فرایند آموزش درگیر شده و پیشرفت می کنند. البته آموزش آنلاین به کارکنان زمانی مثمر ثمر خواهد بود که از سامانه ابری مدیریت یادگیری استانداردی با امکاناتی همچون آزمون دهی، گزارش دهی و ثبت بازخورد استفاده شود.
آموزش آنلاین به دانش آموزان و دانشجویان
یکی از مهمترین تحولات شگرف حوزه آموزش الکترونیک در جهان با شکل گیری مفهوم کلاس معکوس و هوشمند آغاز شد. در این کلاس ها فرایند آموزشی به جای اینکه سر کلاس درس انجام شود به صورت از راه دور و در خانه اجرا می شود و مدرسه و کلاس درس تبدیل به فضایی برای پرسش و پاسخ و تعامل با مدرس و سایر فراگیران برای درک بهتر مباحث خواهد شد.
برای درک بهتر این مفهوم پیشنهاد می کنیم مقاله کلاس معکوس چیست فرایاد را بخوانید.
دانشگاه ها و مراکز آموزشی نیز یکی از مهمترین حوزه ها و به جرئت می توان گفت از پر استقبال ترین حوزه ها در زمینه آموزش های الکترونیکی اند. امروزه دیگر کمتر دانشگاهی را می توان در جهان پیدا کرد که به این شکل از آموزش بی توجه باشد. به همین منظور استفاده از ال ام اس های آموزشی به طور عمده در این حوزه ها مورد استقبال چشمگیری قرار گرفته اند.
اما بعد از شناخت انواع یادگیری الکترونیکی باید به این سؤال پاسخ داد که چرا مؤسسات و سازمان ها، دانشگاه ها و سایر مراکز آموزشی به آموزش از راه دور روی آوردند. مزایای آموزش الکترونیکی اصلی ترین مورد ترغیب کننده ای بود که نیاز به تغییر روش آموزشی از سنتی به حالت آنلاین الکترونیکی را برای دستگاه های آموزشی مختلف ضروری کرد.
مزایای آموزش الکترونیکی برای سازمان شما
درباره مزیت های فناوری در حوزه آموزش بارها صحبت کرده ایم. تقریبا می توان گفت که فناوری تأثیراتی یکسان در حوزه های مختلف گذاشته است و این تأثیرات در حوزه آموزش چشمگیرتر و بیشتر بوده است. در ادامه به چند مورد از برجسته ترین مزایای آموزش آنلاین پرداخته ایم.
ارزان بودن آموزش آنلاین، صرفه جویی که در زمان می توان کرد، بالا بردن کارایی کارمندان و از همه مهمتر و محجور تر حفاظت از محیط زیست از اصلی ترین دلایل الکترونیکی شدن آموزش ها بود. در ادامه این موارد را به ترتیب شرح داده ایم.
پایین آمدن هزینه های سازمان
اولین مزیت مهمی که دنیای اینترنت و آنلاین برای جهان داشت پایین آوردن هزینه ها بود. در آموزش آنلاین نیز به شدت هزینه آموزش کاهش پیدا می کند و همین امر حتی موجب شده است تا به سرعت استقبال از آموزش های آنلاین به نسبت آموزش های سنتی مورد استقبال مخاطبان قرار بگیرد.
آموزش سنتی هم خسته کننده و هم پر هزینه است. آموزش الکترونیک با از بین بردن نیاز به وسایل آموزشی و جزوات آموزشی، کلاس و دبیر آموزشی باعث شده است تا محدودیت های آموزشی به شدت کاهش پیدا کند و در هر کجا و هر زمان بتوان یاد گرفت.
امروزه با استفاده از ال ام اس آموزشی با هزینه بسیار کمتری می توان کلاس درس را به صورت گسترده و با تعداد شرکت کننده بالا و تنها حضور یک مدرس با کیفیت برای همه فراگیران برگزار کرد.
صرفه جویی در زمان فراگیران و برگزار کنندگان
وقت طلاست، به خصوص در محیط کار و سازمان می توان گفت وقت طلای تمام عیار است. با این حساب باید تا می توانید در زمان صرفه جویی کنید. ال ام اس این فرصت را به شما می دهد تا قدر وقت را بیشتر بدانید. درست کردن و اضافه کردن دوره آموزشی و حتی ویرایش دوره های آموزشی به سرعت و به سادگی در ال ام اس ها قابل اجرا هستند.
همچنین زمان زیادی که باید صرف تهیه جزوه و پرینت گرفتن برگه های امتحانی بشود با lms به سادگی قابل انجام است. و از همه مهمتر قابلیت چند رسانه ای که تنها در آموزش آنلاین قابل اجراست و اجرای آن در محیط کلاسی کاری طاقت فرساست، در آموزش آنلاین بسیار ساده و امکان پذیر شده است.
بالا رفتن کارایی و بهره وری کارمندان
آموزش الکترونیکی فراگیران را قادر می سازد تا در کثری از ثانیه و بسیار ساده دوره آموزشی را طی کنند و نتایج آن را در کارایی خود ببینند. نکته ای که صاحبان کار را هم شگفت زده و خرسند خواهد کرد. شرکت کنندگان همچنین از اینکه به سادگی و در هر کجا و هر زمان می توانند آموزش ها را ببینند و مرور کنند بسیار از این شیوه آموزشی راضی خواهند بود.
خودگام بودن آموزش الکترونیک یکی از مهمترین مزیت هایی است که باعث رضایت بسیار فراگیران می شود. زیرا که آن ها انگیزه بیشتری برای یادگیری بیشتر پیدا می کنند و به خواست خودشان در زمینه ارتقای میزان دانش و تخصص شان گام بر می دارند.
آموزش الکترونیک حافظ محیط زیست
با اینکه اثرات مثبت آموزش الکترونیک برای محیط زیست واضح و آشکار است، اما کمتر به آن پرداخته می شود. اگر سازمانی دغدغه محیط زیستی داشته باشد همین یک مزیت باید کافی باشد تا تصمیم به مهاجرت از شیوه سنتی آموزش به شیوه مدرن آموزش آنلاین بگیرد.
آموزش آنلاین به میزان بسیاری کمک می کند تا استفاده از کاغذ در فرایند آموزشی ادارات و سازمان ها کاهش پیدا کند و در کنار صرفه جویی در هزینه ها باعث می شود تا محیط زیست از آسیب این مواد کربنی در امان بماند. شاید اگر روزی بیاید که همه به سمت آموزش های الکترونیکی بروند دیگر نیازی به چاپ گسترده کتاب ها و جزوات آموزشی نباشد و در نتیجه بتوانیم جهان بهتر و سبزتری بسازیم.
مزایای آموزش الکترونیکی یکی از عوامل مهم رونق و گسترش این نوع از آموزش راه دور در کشورهای مختلف جهان بوده است. حال در سال ۲۰۲۰ اهداف مهمتر و پیچیده تری برای آینده آموزش آنلاین در نظر گرفته شده است. اهدافی که نشان می دهد تحول و پیشرفت آموزش الکترونیکی غیر قابل توقف است.
یادگیری آنلاین در سال ۲۰۲۰
پیشرفت فناوری هیچگاه متوقف نمی شود و در سال ۲۰۲۰ نیز شاهد پیشرفت های شگرفی در حوزه آموزش خواهیم بود. پیشرفت هایی که با پیدایش تکنولوژی های جدید آموزشی و غیر آموزشی و بهره گیری از فناوری های مدرن در حوزه آموزش به دست آمده است.
از پیشرفت های تکنولوژی های آموزشی در سال ۲۰۲۰ می توان به پنج تغییر مهم آموزش آنلاین اشاره کرد. مواردی مثل سرعت گرفتن آموزش، ترکیب آموزش با سرگرمی، پیشرفته تر شدن سیستم های تجزیه و تحلیل، قدرتمندسازی هوش مصنوعی و از همه جذاب تر یادگیری از طریق واقعیت افزوده و مجازی در سال ۲۰۲۰ در دستور کار نوآوران آموزشی در عرصه فناوری قرار گرفته است. این موارد را به ترتیب در ادامه توضیح داده ایم.
سریع تر شدن آموزش
در سال ۲۰۲۰ شاهد سرعت گرفتن آموزش آنلاین خواهیم بود که این مهم از طریق ساخت پلتفرم های آموزشی جدید همچون Ponopto و Amazon Polly میسر شده است.
آموزش سرگرمی
سال ۲۰۲۰ را سال آموزش سرگرمی (Edutatinment) نامیده اند. در این سال بازی های آموزشی کمک می کنند تا فراگیران و به خصوص کودکان با بازی های آنلاین هم سرگرم شوند و هم مطالب جدید را بیاموزند. در این حالت فرایند خسته کننده آموزش تبدیل به فرایندی جذاب و بسیار درگیر کننده می شود و دیگر نیازی به قورت دادن قورباغه ها برای یادگیری بیشتر نیست.
تجزیه و تحلیل های آموزشی
قدرتی که ال ام اس ها در زمینه تجزیه و تحلیل آموزش ها ایجاد خواهند کرد پیشرفت مهم دیگری است که در سال ۲۰۲۰ شاهد آن خواهیم بود. از این طریق می توان آموزش ها را به سادگی و با تکیه بر قدرت تجزیه و تحلیل داده های بزرگ (big data) عملی کرد.
هوش مصنوعی
پیشرفت بعدی در زمینه هوش مصنوعی است. هوش مصنوعی فرایند آموزش را کارآمدتر، عاری از خطا و ساده تر کرده است. هوش مصنوعی باعث ایجاد فرآیندهای آموزشی چند زبانه بدون نیاز به نیروی انسانی خواهد شد و در نتیجه به میزان بسیاری در هزینه ها و زمان صرفه جویی خواهد شد. شخصی سازی آموزش هم شعار دیگر دنیای آنلاین آموزش برای سال ۲۰۲۰ است.
یادگیری با واقعیت مجازی
یادگیری از طریق تجربه و واقعیت مجازی یکی از بزرگترین رویاهای بشر در سال ۲۰۲۰ خواهد بود. همانطور که می دانیم بهترین روش برای یادگیری تجربه و لمس موضوع آموزشی است. تکنولوژی های واقعیت افزوده این امر را برای ما میسر خواهند کرد. فقط کافیست تصور کنید که موضوع آموزشی مورد نظر را بتوانید با واقعیت مجازی لمس و تجربه کنید. سال ۲۰۲۰ آغازی خواهد بود برای یادگیری به این روش و اتفاقات عجیب دیگر.
آنچه در این مطلب گفته شد نشان می دهد که آموزش الکترونیکی اهمیت بسیاری دارد و سازمان ها و مؤسسات آموزشی مختلف نباید نسبت به آن بی توجه باشند. پیشرفت روز به روز این فناوری به خصوص در سال ۲۰۲۰ اهمیت توجه به آن را برای برگزار کننده های دوره های آموزشی در ایران دو چندان می کند.
ما در فرایاد عصر دانش نیز به شما در خصوص راه اندازی ال ام اس های آموزشی و دوره های آموزش الکترونیک مشاوره می دهیم. فقط کافیست با شماره 91070473-021 تماس بگیرید و با مشاوران و کارشناسان ما در خصوص دوره های آموزشی خود مشاوره بگیرید.
